Fransızca abat-jour
1. isim Işığı bir yere toplamak, doğrudan doğruya gözlere vurmasını önlemek için kullanılan, kâğıt, kumaş, maden veya renkli camdan yapılmış lamba siperi.
2. isim Genellikle üzeri siperli masa lambası veya ayaklı lamba:
“Etajerin sağında bir telefon, ortasında bir heykel, solunda bir abajur.” – Necip Fazıl Kısakürek
Abajur ne anlama geliyor?
Abajur terimi, Türkçe’de “gün-kısan“, “ışık-kısan“, veya “lamba siperi” gibi anlamları ifade eder.
Kelime, Fransızca “abat-jour“dan türetilmiştir ve bu Fransızca kelime, “kısar” anlamına gelen Fransızca “abat” ve “gün, ışık” anlamına gelen Fransızca “jour” kelimelerinin birleşiminden oluşur. Bu bağlamda, “abat” kelimesi, Fransızca “abattre” yani “kısmak, düşürmek” fiilinden türetilmiştir. Ayrıca, Fransızca kelime, Latince “diurnus” yani “gün” kelimesinden evrilmiştir, ki bu da Latince “dies” yani “gün, gündüz” kelimesinden türemiştir.
Abajur terimi, tarih boyunca bilinen ilk kez “alafranga pencere kafesi, panjur” anlamında Vartan Paşa’nın “Akabi Hikâyesi (1851)” eserinde ve “lamba siperi” anlamında Ahmet Rasim’in “Şehir Mektupları (1899)” eserinde yer almıştır.
Bugün Türkçe’de abajur terimi genellikle “Üzeri siperli masa lambası veya ayaklı lamba” anlamına gelir. Aynı zamanda, ışığı belirli bir yöne yönlendirmek ve doğrudan gözlere vurmasını engellemek amacıyla kullanılan, genellikle kâğıt, kumaş, maden veya renkli camdan yapılmış lamba siperi olarak tanımlanır.